Wat is romantische/seksuele oriëntatie?

Je romantisch en/of seksueel aangetrokken voelen tot andere mensen noemen we seksuele/romantische aantrekking of seksuele/romantische oriëntatie. Hierin wordt vaak het onderscheid gemaakt tussen holebi (homo, lesbisch, bi) en hetero, maar er zijn veel meer uitingsvormen van iemands seksuele en romantische oriëntatie. Denk hierbij aan panseksualiteit/panromantisch (aantrekking tot alle genders/ gender maakt niet uit voor aantrekking), aseksualiteit/aromantisch (het niet ervaren van seksuele/romantische aantrekking), enzoverder. Men kan deze aantrekking als stabiel ervaren, maar deze kan ook veranderen doorheen de tijd. 

Heteronormativiteit en verwachtingen  

Binnen de huidige maatschappelijke structuur is heteronormativiteit nog steeds alom vertegenwoordigd. Dit wil zeggen dat heteroseksualiteit door velen als norm wordt gezien en andere vormen van seksuele/romantische aantrekking als afwijkend. Discriminatie op vlak van seksuele/romantische oriëntatie noemen we holebifobie.

Ook mononormativiteit heerst in de maatschappij: de assumptie dat iemand monoseksueel/romantisch is, wat wil zeggen dat die zich aangetrokken voelt tot slechts één gender. Er zijn echter veel mensen die een aantrekking voelen tot meer dan één gender, zoals bijvoorbeeld biseksueel/romantische of panseksueel/romantische personen.

In de maatschappij heest ook nog steeds een monogame norm: het hebben van één partner binnen een relatie, zonder ook op dat moment andere seksuele of romantische relaties te hebben. Echter is het ook mogelijk om polyamoureus te zijn: het ervaren van seksuele/romantische aantrekking op hetzelfde moment en het hebben van relaties met meerdere personen. Dit kan zowel het hebben van een relatie tussen meer dan twee personen omvatten, als het hebben van verschillende relaties tussen twee (of meerdere) personen. Je hoeft niet per se in een relatie met meerdere personen te zitten om polyamoureus te zijn. 

Hoe verhouden seksuele aantrekking en romantische aantrekking zich ten opzichte van elkaar?

Seksuele aantrekking gaat over seksuele fantasieën, verlangens en seksueel gedrag, terwijl romantische aantrekking gaat over romantische verlangens en relaties. In de genderkoek spreekt men over wie je opwindt (seksuele aantrekking) versus op wie je verliefd wordt (romantische aantrekking). Vaak wordt ervan uit gegaan dat iemands seksuele aantrekking overeenkomt met iemands romantische aantrekking, echter is dit niet altijd het geval. In een studie1 gaf 10,6% van de personen aan dat hun seksuele en romantische aantrekking niet overeenstemmen.

Uit onderzoek van Asexual Visibility and Education Network2 blijkt ook dat de meeste aseksuele personen zichzelf niet als aromantisch identificeren, alsook blijkt uit ander onderzoek3 dat vele biseksuele personen verschillende niveaus van seksuele en emotionele aantrekking ervaren tot verschillende genders. Het is dus bijvoorbeeld mogelijk om jezelf als aseksueel en heteroromantisch of ook biseksueel en homoromantisch te identificeren. 

Er zijn verschillende dimensies van seksuele en romantische aantrekking: 

  • Seksuele/romantische identiteit (hoe je jezelf benoemt) 

  • Seksuele/romantische verlangens of fantasieën (naar wie je verlangt) 

  • Seksueel/romantisch gedrag (wat je doet) 

Deze dimensies vallen niet per definitie samen en kunnen over de tijd veranderen4 . Zo kan een man soms seks hebben met andere mannen maar zich toch op romantisch niveau als hetero benoemen. Een lesbische vrouw fantaseert misschien eens graag over seks met mannen, maar geen haar op haar hoofd denkt er aan om dit ook in praktijk te brengen. Zoveel kleuren, zoveel mogelijkheden. 

Aseksueel/aromantisch spectrum 

Het is mogelijk om helemaal geen, of slechts deels seksuele of romantische aantrekking te ervaren, dit noemt men het aseksueel/aromantisch spectrum. Vaak wordt ook de term 'ace' gebruikt om inclusief te zijn voor verschillende vormen van aantrekking die onder dit spectrum vallen5 . Aseksueel of aromantisch zijn wil zeggen dat je geen seksuele of aromantische  aantrekking ervaart tot andere personen. Verder bestaat ook greyseksueel/romantisch, wat wil zeggen dat je zelden aantrekking ervaart, en demiseksueel/romantisch, wat wil zeggen dat je enkel aantrekking ervaart nadat je een hechte band hebt gecreëerd6 . Het tegenovergestelde van aseksueel/romantisch is alloseksueel of alloromantisch.  

Alloseksueel/romantisch wil zeggen dat je seksuele/romantische aantrekking tot andere personen ervaart. Dit omvat dus de seksuele en romantische oriëntaties zoals homo, lesbisch, panseksueel/romantisch, biseksueel/romantisch,... 

Seksuele/romantische oriëntatie ≠ genderidentiteit 

Seksuele/romantische oriëntatie en genderidentiteit worden door vele mensen met elkaar verward. Men denkt dan bijvoorbeeld dat alle travesties homo’s zijn, of dat transgender personen eigenlijk hetero willen zijn en daarom in transitie gaan. Zo simpel is het (gelukkig) niet.

Seksuele/romantische oriëntatie en genderidentiteit zijn verschillende delen van onze persoonlijke identiteit, en ook transgender personen kunnen hetero, homo, bi, … zijn. Sterker nog: het aandeel holebi’s binnen de diverse groep van transgender personen ligt beduidend hoger dan bij de algemene bevolking. Uit de grootschalige Belgische studie7 blijkt dat er een enorme variatie in seksuele aantrekking bestaat bij transgender personen:

  trans man trans vrouw non-binair persoon persoon die aan travestie doet
Ik voel me aangetrokken tot mannen 24.1% 19.7% 14.3% 11.9%
Ik voel me aangetrokken tot vrouwen 44% 39.9% 50% 33.7%
Ik voel me aangetrokken tot mannen en vrouwen 25.9% 32.8% 21.4% 31.7%
Ik voel me aangetrokken tot trans personen 18.1% 25.3% 57.1% 30.7%
Ik voel me tot niemand aangetrokken 4.3% 9.1% 7.1% 8.9%
Ik vind geslacht niet belangrijk 28.4% 20.2% 0% 37.6%
Weet ik niet 5.2% 9.6% 7.1% 8.9%
Overige 7.8% 12.6% 7.1% 24.8%

 

Algemeen blijkt dat bijna vier op de tien aangeeft zich aangetrokken te voelen tot vrouwen (39,9%), dat drie op de tien (30.3%) bi is en één op de vijf (18,9%) voelt zich aangetrokken tot mannen. Een grote groep geeft aan zich aangetrokken te voelen tot transgender personen (25,6%) of vindt het geslacht niet belangrijk (25,9%). Van de respondenten die ‘overige’ (14%) aankruisten, geeft een groot deel aan zich panseksueel te voelen, en geslacht of gender niet belangrijk te vinden. Er is ook een aanzienlijk deel dat zichzelf als aseksueel (7.7%) omschrijft.

Complexiteit van aantrekking bij transgender personen 

Ook voor transgender personen kan het exploreren van hun genderidentiteit tot vragen over de eigen seksuele of romantische oriëntatie leiden. We benoemen iemands seksuele/romantische oriëntatie immers door te verwijzen naar het geslacht/gender van de persoon en het geslacht/gender van de personen tot wie die zich aangetrokken voelt.

Wat als geslacht of de genderbeleving dan verandert? Uit onderzoek weten we dat de meeste transgender personen niet veranderen in hun aantrekking tot één of meerdere geslachten (of beter: genders) voor of na hun transitie. Een trans vrouw die zicht aangetrokken voelt tot vrouwen blijft na de transitie meestal aangetrokken tot vrouwen, maar wordt bijvoorbeeld een lesbienne voor de buitenwereld. 

Voor non-binaire personen is de situatie vaak extra complex aangezien de labels die worden gebruikt gebaseerd zijn op een binaire indeling. Zo is het via bepaalde labels (homoseksueel, lesbisch) onmogelijk om aan te geven dat je een non-binair persoon bent die zich aangetrokken voelt tot mannen, of dat je een persoon bent die zich aangetrokken voelt tot vrouwen en non-binaire personen. Sommigen gebruiken nieuwe labels, zoals androseksueel/romantisch (aangetrokken tot mannen) of gynoseksueel/romantisch (aangetrokken tot vrouwen). Sommigen gebruiken toch de traditionele labels en interpreteren die om non-binair inclusief te zijn. Dit probleem wordt ook soms omzeild door het gebruik van bijvoorbeeld polyseksueel/romantisch (aangetrokken zijn tot meerdere maar niet alle genders), of het gebruik van de term ‘queer’.

Organisaties

Meer info

Laatst nagekeken op: .