In de ontwikkeling van een minderjarige kan het al vroeg duidelijk worden dat de genderidentiteit en/of genderexpressie andere richtingen uitgaan dan verwacht. Ook op latere leeftijd kan een jongere zich hiermee geconfronteerd weten.

De gevoelens en vragen uiten zich op elke leeftijd anders (lees verder op de pagina genderontwikkeling) en afhankelijk van de leeftijd en de ontwikkeling, stellen ze het kind en de ouders of opvoedingsverantwoordelijken voor andere uitdagingen.

Aanmelding bij een genderteam of zelfstandig psycholoog

Men kan op een punt komen dat professionele hulp gewenst is voor de begeleiding en ondersteuning van een kind/jongere en de dichte omgeving. Men kan hiervoor terecht bij de volgende gespecialiseerd genderteams: 

Voor psychosociale ondersteuning buiten of in afwachting van een intake bij één van deze genderteams, kan je ook terecht op onze zorgkaart.

Intake gesprek

Na aanmelding en het doorlopen van een wachttijd vindt er een intake gesprek plaats. Dit is een eerste gesprek waarbij de zorgnoden afgetoetst worden en er ruimte is voor kennismaking. Tijdens een intake gesprek krijg je ook meer informatie over de zorgwerking en -visie. 

In het UZ Gent gebeurt het intake gesprek door en kinderpsycholoog. In het ZNA Antwerpen door de case manager/verpleegkundig specialist genderzorg én kinderpsycholoog. 

Oriënterende gesprekken

Na het intake gesprek volgen een aantal oriënterende gesprekken bij de kinderpsycholoog. In sommige gevallen en op bepaalde momenten wordt ook de kinderpsychiater betrokken.

Op gesprek gaan hoeft niet te betekenen dat een kind of jongere later per definitie een transitie zal doormaken en medische stappen hierin wil zetten. De rol van de psychische hulpverlener is om een kind/jongere en diens ouders te ondersteunen in de genderzoektocht en de gepaste hulp aan te bieden aan het gezin.

Lees hier meer over op de pagina gespreksbegeleiding bij kinderen en jongeren.

Het multidisciplinair team bespreekt samen met de ouders en de jongere elke cruciale stap. Dit team bestaat uit de kinderpsycholoog bij wie de jongere en het gezin doorheen het volledige proces worden opgevolgd, een kinderpsychiater en een kinderendocrinoloog.

Identiteitsbepaling is een continu proces dat bepaald wordt door ervaring, beleving en groei. Daarom wordt dit proces continu geëvalueerd en gaat men steeds gefaseerd en leeftijdsadequaat te werk. Bij hele jonge kinderen bestaat de begeleiding vooral uit opvoedingsadvies en ondersteuning bieden aan de ouders. 

Op dit ogenblik zijn er wachttijden om te kunnen starten met oriënterende gesprekken. De zorgkaart biedt een alternatief met hulpverleners die in afwachting van een opstart bij een genderteam ondersteunend en begeleidend werken rondom genderidentiteit en -expressie, samen met jongeren en hun gezin.

Houd er echter rekening mee dat ook deze hulpverleners vaak overbevraagd zijn, omdat er op dit moment weinig hulpverleners zijn die ervaring hebben in het begeleiden van jonge kinderen met gendervragen.

Diagnostiek

Er kan tijdens de gesprekken onderzoek gedaan worden naar de genderidentiteit en eventuele genderdysforie/genderincongruentieExterne link . Dit kan onder andere bestaan uit psychologische evaluaties en gesprekken met verschillende hulpverleners.

Op basis van de gesprekken en eventuele diagnostiek wordt er een plan opgesteld. Dit plan omvat de aanbevolen stappen die passen bij de individuele zorgvraag. Dit plan wordt altijd in samenspraak met alle betrokkenen opgesteld. 

Mogelijkheid tot hormonale behandeling

Na een duidelijk assessment, een proces dat bestaat uit het leren kennen van de jongere en diens gezin, kan er eventueel gestart worden met een hormonale behandeling, indien aangewezen en gewenst. Deze kent twee fases met elk hun eigen beslissingsmoment:

  1. de opstart van puberteitsremmers
  2. de opstart van genderbevestigende hormonen (testosteron of oestrogenen)

De jongere wordt hierin begeleid door een kinderendocrinoloog, die onderzoekt in welk stadium van de puberteit een jongere zich bevindt en wanneer de behandeling, vanuit lichamelijk oogpunt, best gestart wordt. De kinderendocrinoloog heeft ook een belangrijke begeleidende functie voor het opvolgen van de puberteitsontwikkeling, de hormonale therapie, de botdensiteit en het opmeten van de groei. 

! Vóór de puberteit, bij jonge kinderen, is er geen hormonale behandeling mogelijk of nodig. 

Een genderbevestigende hormoontherapie is mogelijk voor jongeren met blijvende genderincongruentie die al langere tijd worden opgevolgd door het genderteam, en die voldoende in staat zijn om alle gevolgen van deze niet omkeerbare behandeling te overzien.

De teams volgen hierbij de internationale richtlijnen van de Standards of Care (versie 8 - hoofdstuk adolescenten)PDF  van de World Professional Association for Transgender Health (WPATH)Externe link  en ook de richtlijnen voor klinische praktijken van de Endocrine SocietyExterne link .

Let wel: niet alle jongeren met genderincongruentie wensen de stap naar een genderbevestigende hormoonbehandeling te zetten. Hormonale behandeling wordt nooit opgedrongen. Steeds wordt er geluisterd naar de individuele zorgvraag.

Fertiliteitsbehandeling

Voor of tijdens een hormonale behandeling kunnen jongeren met een kinderwensExterne link  doorverwezen worden voor een fertiliteitsbehandeling Externe link waarbij men aan zaadcelpreservatieExterne link of eicelpreservatieExterne link  kan doen. 

Mogelijkheid tot genderbevestigende chirurgie

Er bestaan verschillende types zorg om lichaamskenmerken en uiterlijk meer in overeenstemming te brengen met de genderidentiteit. De meeste ingrepen zijn ten vroegste vanaf 18 jaar mogelijk, mits er voldaan is aan enkele voorwaarden (bepaald per type ingreep).

Een overzicht vind je op de pagina’s over genderbevestigende chirurgische ingrepen.

Nazorg

Tijdens en na een bepaalde behandeling of ingreep is er nazorg om de jongere te ondersteunen tijdens het herstelproces en integratie van eventuele veranderingen. Nazorg omvat onder andere medische controle afspraken, psychologische ondersteuning en sociale begeleiding.

Laatst nagekeken op: .