Autismeweek: autisme en genderdiversiteit

Wat houdt de autismeweek in?

Autismeweek (30/03 - 06/04) is een jaarlijks terugkerende week die gewijd is aan het vergroten van bewustzijn en begrip voor mensen met autisme. Het biedt een gelegenheid om de diversiteit, uitdagingen en talenten van mensen met autisme te vieren. Tijdens deze week worden verschillende activiteiten georganiseerd, zoals workshops, lezingen, en sociale evenementen, met als doel de kennis over autisme te vergroten en stigma's te doorbreken. 

Waarom is het belangrijk om een week lang licht te werpen op autisme?

De Autismeweek biedt niet alleen een kans om mensen te informeren over autisme, maar ook om de nadruk te leggen op inclusie en acceptatie in de samenleving. Het biedt een platform voor mensen met autisme om hun stem te laten horen en hun ervaringen te delen. 

Een belangrijk aspect van de Autismeweek is het benadrukken van de diversiteit binnen de autismespectrumstoornis (ASS). Elk persoon met autisme is uniek en heeft sterke punten, uitdagingen en interesses. Door deze diversiteit te erkennen, kunnen we een inclusievere samenleving bevorderen waarin mensen met autisme volledig worden geaccepteerd en ondersteund.

Kortom, de autismeweek is een tijd om te leren, te vieren en te streven naar een wereld waarin iedereen gelijke kansen heeft om te gedijen en deel te nemen aan de samenleving.

Wat heeft het te maken met genderdiversiteit? 

Net zoals bij gender is er een grote diversiteit aan belevingen van autisme. Verschillende onderzoeken tonen bovendien aan dat autisme en genderdiversiteit vaak samen voorkomen. Uit een recente meta-analyse blijkt dat 11% van de personen met genderdysforie of genderincongruentie autisme heeft, in vergelijking met 1% tot 2% van de cisgender bevolking. Een ander onderzoek sprak over een samenhang van autisme en genderdiversiteit tussen 3,8% en 14,5%.

Bij volwassenen met autisme blijkt ook 15% een genderidentiteit te hebben die verschilt van hun geslacht toegewezen bij de geboorte. Ouders van kinderen met autisme rapporteren ook een grotere variatie in genderidentiteit en - expressie bij hun kinderen, vergeleken met ouders van kinderen zonder autisme. Er zijn zelfs aanwijzingen om te stellen dat autisme zich anders uit bij genderdiverse dan niet-genderdiverse personen. 

Hoe komt het dat autisme en genderdysforie vaker samen voorkomen?

Er bestaan verschillende mogelijke verklaringen voor het samen voorkomen van autisme en genderdysforie. Er wordt bijvoorbeeld gesuggereerd dat autisme ervoor kan zorgen dat deze mensen meer vrijheid ervaren en minder druk voelen om zich te conformeren aan traditionele genderrollen en verwachtingen van de maatschappij.

Evenmin kunnen deze verwachtingen voor conformiteit aan gendernormen er ook toe leiden dat personen met autisme zich ongemakkelijk voelen bij hun gender. Jongeren met autisme staan mogelijk meer open voor gendervariatie dan jongeren zonder autisme door minder bezig te zijn met sociale signalen.

Het samen voorkomen van genderdysforie en autisme kan ook verklaard worden doordat personen met autisme meer weerstand bieden tegen sociale conditionering. Mogelijk wijzen personen met autisme makkelijker (binaire) cisgender normen af, terwijl ze tegelijk minder bezorgd zijn met het conformeren naar sociale normen. Dit zou er zelfs op kunnen wijzen dat het mogelijk is dat genderdiversiteit dus niet verhoogd is bij personen met autisme, maar net onderdrukt wordt bij personen zonder autisme. Ook kunnen binaire gendernormen gezien worden als een imperfect systeem door mensen met autisme.

Ondersteuning en begrip vanuit de omgeving

Daarnaast biedt de Autismeweek ook gelegenheid voor ouders, verzorgers, leraren, en professionals om meer te leren over hoe ze mensen met autisme kunnen ondersteunen. 

Het samen voorkomen van autisme en genderdiversiteit heeft een impact op de sociale omgeving en hun reactie(s). Ouders, hulpverleners of onderwijzers van personen met autisme vragen zich bijvoorbeeld soms af of het mogelijk is dat autisme de genderidentiteit van het kind in de war brengt of zelfs veroorzaakt. Echter geven personen met autisme aan dat autisme geen belemmering vormt in het begrijpen van hun genderidentiteit.

Wel kan autisme hun genderidentiteit en ervaring in zekere zin beïnvloeden. Zo kunnen ze last ondervinden door de stereotiepe beelden van autisme die niet noodzakelijk hun ervaring reflecteren, alsook het gebrek aan aandacht voor genderdiversiteit binnen autisme. Daar bovenop vinden sommige personen met autisme dat zij soms minder kansen krijgen om hun genderidentiteit te verkennen. 

Als ouder, hulpverlener of onderwijzer is het belangrijk om vooral goed te luisteren naar het (unieke) verhaal, ervaringen en vragen van elk persoon. De ene persoon vindt het fijn om te werken met visualisaties (bv. de Genderkoek), de ander werkt liever met termen en vergelijkingen. 

Autisme en transitie

Autisme stelt soms uitdagingen aan de vaststelling en behandeling van genderdysfore klachten. Net zoals personen zonder autisme kunnen personen met autisme worstelen met een gevoel van onbehagen ten aanzien van hun lichaamskenmerken en de lijdensdruk die daarmee samenhangt. Voor personen met autisme is dit echter moeilijk onder woorden te brengen. In een recent kwalitatief onderzoek omschreven jongeren hoe ze twijfelden om open te communiceren over hun genderzoektocht, voornamelijk uit angst om niet serieus genomen te worden of (verder) buitengesloten te geraken. 

Bijkomend kan een eventueel transitieproces doorlopen uitdagend zijn. Sommige personen met autisme voelen zich goed bij herkenbaarheid en voorspelbare factoren. Afhankelijk van het zorgtraject, kan iemand bijvoorbeeld op verschillende plaatsen en bij verschillende hulpverleners terechtkomen. Dit kan voor personen met autisme extra energie vragen om telkens opnieuw de nieuwe situaties in te schatten. Het kan dus nuttig zijn om hiermee rekening te houden bij het kiezen van een traject. 

Tot slot blijkt de combinatie in de praktijk soms complex te zijn, omdat de hulpverlener vaak niet op beide gebieden – ASS en gender – voldoende kennis in huis heeft. Door al deze factoren krijgen trans personen met autisme vaak niet de hulp die ze nodig hebben.