Trans Rights Map Europe & Central Asia + Rainbow Europe map & Index

In aanloop van IDAHOT, de internationale dag tegen LGBTI+ fobie, lanceert TGEU naar jaarlijkse gewoonte de Trans Rights Index & Map . ILGA lanceert dan weer de Rainbow Europe Map & Index.  Daar is België 2de na Malta! 

Jaarlijks brengt TGEU de transrechten en juridische positie van trans personen uit 49 landen in Europa en 5 in Centraal-Azië in kaart. De kaart toont landspecifieke vereisten voor juridische gendererkenning, alsook de bestaande bescherming (of afwezigheid daarvan) voor trans personen op het gebied van haatspraak/misdrijven, asiel, gezondheid en gezin. 

Over TGEU en ILGA-Europe

TGEU  of Transgender Europe is een in 2015 opgerichte organisatie die een stem wil geven aan de transgemeenschap en 200 lid-organisaties in Europa en Centraal-Azië. 

ILGA-Europe  Is een in 1996 opgerichte organisatie (deeltak van ILGA World) met meer dan 700 aangesloten LGBTI+ lid-organisaties in Europa en Centraal-Azië. Zij zetten zich in voor politieke, juridische en sociale vooruitgang. 

Over de Trans Rights Map 2023

We starten met het positieve nieuws: over het afgelopen jaar zijn de transrechten toegenomen. Tegelijkertijd merken ze ook dat regressie (sommige landen hebben in 2023 punten verloren) en anti-transbewegingen ontstaan. Met name Slowakije valt op, omdat daar nu een feitelijk verbod op wettelijke gendererkenning kwam. Ondanks dit verzet hebben meer landen in 2023 de bescherming en de mensenrechten van transpersonen verbeterd. Daartoe behoren in het bijzonder Spanje, Moldavië, Andorra, Finland en IJsland - waarbij IJsland het progressieve Malta voorbijstak op de ranglijst. 

Spanje en Finland hebben ten opzichte van de vorige map wettelijke gendererkenning aangenomen op basis van zelfbeschikking. Nu volgen 11 landen een op zelfbeschikking gebaseerd wettelijk gendererkenningsmodel. Ook hier bij ons in België is dat sinds 2018 het geval. 

De nieuwe Spaanse wet was bijzonder ingrijpend. Ze omvat ook werkgelegenheid, bescherming voor transmigranten en discriminatie op grond van genderexpressie. Non-binaire personen bleven echter buiten de wettelijke gendererkenning. Dat is jammer genoeg ook nog steeds zo in België. Ook een naamswijziging en wijziging van geslachtsregistratie hebben bij ons nog een leeftijdsrestrictie. Alleen IJsland en Duitsland bieden volledige wettelijke gendererkenning voor non-binaire personen. Denemarken en Malta bieden gedeeltelijke erkenning.

Griekenland en Spanje hebben een nieuw verbod op conversietherapie op grond van genderidentiteit ingevoerd. Zij voegen zich bij de kleine maar groeiende lijst van landen in Europa die dit doen. België maakt hier nog geen deel van uit. We strijden voort! 

Moldavië heeft een aantal wijzigingen doorgevoerd om trans personen expliciet te beschermen tegen discriminatie, haatmisdrijven en haatuitingen. En met Albanië vermelden nu 26 landen genderidentiteit in hun asielwetgeving. Ook wij doen dat in België. Negen landen - Bulgarije, Tsjechië, Denemarken, Estland, Frankrijk, Hongarije, Litouwen, Polen en Roemenië - bieden nog steeds geen asielbescherming, wat in strijd is met de EU-wetgeving.

Verder vereisen alle landen behalve Malta een diagnose om toegang te krijgen tot trans-specifieke gezondheidszorg. In 28 landen is dit ook vereist om identiteitsdocumenten te wijzigen.

"TGEU roept maatschappelijke organisaties, mensenrechtenverdedigers en beleidsmakers op om alert te blijven en te blijven samenwerken om meer inclusieve samenlevingen te creëren, doeltreffende maatregelen te nemen om geweld en discriminatie te bestrijden en de volledige eerbiediging van de mensenrechten van transpersonen te bevorderen". - aldus Lenny Emson, uitvoerend directeur van TGEU.

Freya Watkins, onderzoeksmedewerker van TGEU, voegt hieraan toe: 
"Er moet sneller vooruitgang worden geboekt voor de meest gemarginaliseerde transgemeenschappen, met name trans jongeren, waar de rechten als eerste worden ingeperkt. We hebben ook betere bescherming nodig voor trans vluchtelingen en sekswerkers, alsook voor trans personen met een handicap of/en migratieachtergrond. Cruciaal is dat deze wettelijke bescherming ook in de praktijk wordt toegepast."

En daar zijn we het volledig mee eens! 

Hoe zit het met de rechten van trans personen in België?

België doet het relatief goed en voldoet aan 22 van de 30 indicatoren (zie hieronder). Enkel Ijsland (26), Malta (25.5), Noorwegen (23) en Denemarken (22.5) doen het beter dan ons.