Impact van COVID-19 op transgenderzorg

Invloed van COVID-19 op toegang tot transgenderzorg

De opkomst van het coronavirus (COVID-19)Externe link heeft wereldwijd verregaande gevolgen gehad. Zowel het virus zelf, als de grote waaier aan maatregelen die globaal werden genomen om het virus te stoppen, hebben ook op transgender personen een invloed gehad. Ondertussen werden verschillende studies opgezet die de effecten van COVID-19 op het leven van trans personen onderzoeken.

Uit verschillende onderzoeken1 2 3 4 blijkt dat de COVID-pandemie de toegang tot transgenderzorg voor trans personen globaal heeft beperkt. Geplande consultaties en operaties werden afgezegd of uitgesteld voor onbepaalde duur, aangezien transgenderzorg in de meeste landen niet als essentieel wordt beschouwd. Ook de beschikbaarheid van hormonale producten en andere middelen die trans personen nodig hebben (bv. binders of scheerproducten) werd beperkt.

Sommige personen konden (tijdelijk) niet meer leven volgens hun genderidentiteit. Dit omdat ze terug thuis of bij niet-steunende familieleden moesten verblijven, of omdat hulpmiddelen die het hen mogelijk maken om te leven volgens hun genderidentiteit niet beschikbaar waren. 

Het TIP werkte zelf mee aan de TransCareCovid-19 studie, een globaal onderzoek dat de situatie van transgender personen en de toegang tot transgenderzorg tijdens de COVID-pandemie in kaart brengt. Meer dan 7000 transgender personen van over heel de wereld aan namen deel aan deze studie. Minstens 60% van de personen die deelnamen vreesde beperkingen in toegang tot transgenderzorg in de toekomst omwille van COVID-195 . Van de personen die (al) in behandeling waren, heeft bijna de helft (49,3%) beperkingen in toegang tot transgenderzorg ervaren. Hierbij hadden trans vrouwen, personen met mannelijk geboortegeslacht en personen met een lager inkomen een hoger risico op beperkingen van de transgenderzorg.

Invloed van COVID-19 op toegang tot transgenderzorg in Vlaanderen en Nederland

Ook in Vlaanderen en Nederland werd de toegang tot verschillende aspecten van transgenderzorg tijdens de eerste COVID-19 golf beperkt. Uit de gegevens van de TransCareCovid-19 survey blijkt dat voor 7,4% van de Vlaamse en Nederlandse participanten de toegang tot hormonen beperkt werd. Psychologische begeleiding en bijeenkomsten van praatgroepen werden afgezegd, maar ongeveer de helft van de participanten gaf aan dat deze wel vrij snel vervangen werden door telefonische consulten of videogesprekken.

Aangezien de meeste consultaties in het begin van de coronacrisis werden geannuleerd, vreesden veel trans personen dat de wachtlijsten voor transgenderzorg, die in deze landen al tot meer dan een jaar oplopen, nog langer zouden worden. Dit zorgde voor bijkomende angst en stress.

Wereldwijd onderzoek (2020)Externe link met participanten uit 76 verschillende landen heeft aangetoond dat depressiviteit en zelfmoordgedachten zijn gestegen door de beperkingen in toegang tot transgenderzorg omwille van COVID-19. Dit zowel door de onzekerheid over toekomstige behandelingen als door de afwezigheid van psychologische begeleiding tijdens de coronacrisis. Een ander longitudinaal onderzoek (2020)Externe link kwam tot de conclusie dat hoewel psychologische stress binnen hun groep van transgender en non-binaire personen ook voor de crisis al hoog was, tijdens de pandemie nog meer respondenten depressieve en angstige symptomen vertoonden. Personen van wie de toegang tot transgenderzorg werd beperkt, ervaarden bijgevolg meer psychologische stress.

Een Canadese studie (2021)Externe link vergeleek de mentale gezondheid van transgender en genderdiverse jongeren met die van cisgender jongeren tijdens de eerste coronagolf (april 2020): transgender jongeren rapporteerden opvallend meer mentale moeilijkheden en minder sociale steun dan cisgender jongeren. Sociale steun is echter juist een belangrijke beschermende factor voor het mentaal welzijn van trans personen.

Gevolgen voor fysieke gezondheid

Een beperkte toegang tot transgenderzorg heeft ook een invloed op de fysieke gezondheid van transgender personen. Zo kunnen beperkingen in follow-up na operaties voor meer complicaties zorgen of een hormonale behandeling die wordt stopgezet of niet goed wordt opgevolgd, kan leiden tot de ontwikkeling van osteoporose en/of hart- en vaatziekten6 .

Daarnaast blijkt uit de TransCareCovid-19 survey dat meer dan 50% van de participanten risicofactoren had voor een zwaar verloop van een COVID-19 infectie, zoals cardiovasculaire risico’s, endocriene variaties, astma en roken7 . Onder de Vlaamse en Nederlandse participanten gaf 10,4% aan een coronatest of een behandeling voor COVID-19 uit te stellen wegens angst om gediscrimineerd of slecht behandeld te worden omwille van hun transgender status. Hierdoor lopen transgender personen nog meer risico op zware gevolgen van een COVID-infectie.

Gevolgen voor sociaal leven en werk

De COVID-pandemie heeft globaal gezien ook voor een golf van (tijdelijke) werkloosheid gezorgd. Ook veel trans personen merken een reductie [MD1] in hun inkomen of werden werkloos door de pandemie8 . Binnen een steekproef van transgender personen uit Rusland, Thailand en Turkije, verwachtte 77% van de respondenten een reductie in hun inkomen. Bovendien bevonden trans personen zich voor de coronacrisis al vaak in onzekere of tijdelijke jobs.

Deze werkloosheid had tot gevolg dat sommige trans personen moesten intrekken bij niet-steunende of soms zelfs transfobe familieleden, waardoor het risico op negatieve ervaringen steeg en deze personen vaak niet meer in staat waren om te leven volgens hun genderidentiteit. Voor personen die werkloos werden tijdens de pandemie werd het soms onmogelijk om hormonale producten en andere genderbevestigende producten te betalen. Dit leidde tot nog meer psychologische stress.

Sommige trans personen zijn actief in sekswerk, om te overleven of om bij te verdienen. Omwille van de coronacrisis werd in veel landen sekswerk (tijdelijk) verboden, waardoor deze personen hun inkomsten verloren en bovendien geen beroep konden doen op steunmaatregelen. Dit laatste komt omdat sekswerk in de meeste landen geen formele, gereguleerde job is. Velen zagen zich genoodzaakt om te blijven werken en zichzelf in een gevaarlijke situatie te brengen met risico op zowel boetes voor het niet naleven van de maatregelen als op besmetting met COVID-19.

Bovendien werden in sommige landen maatregelen ingevoerd die discriminatie en geweld tegen transgender personen in de hand werkten, zoals de op gender gebaseerde maatregel in Peru, waardoor op maandag, woensdag en vrijdag enkel mannen, en op dinsdag, donderdag en zaterdag enkel vrouwen werden toegelaten in de openbare ruimte. Verschillende transfobe incidenten werden naar aanleiding van deze maatregel gerapporteerd9 .

Trans personen disproportioneel getroffen

Overal ter wereld heeft het coronavirus gezorgd voor een golf aan werkloosheid en mentale en fysieke gezondheidsproblemen. Hierbij worden groepen die historisch reeds gediscrimineerd en gemarginaliseerd werden disproportioneel getroffen10 11 . Transgender personen waren reeds voor de pandemie een groep die discriminatie, mentale moeilijkheden en structurele ongelijkheden ervaarden. Ook tijdens deze pandemie ervaren transgender personen niet alleen de effecten van het virus en de bijhorende maatregelen die iedereen ervaart, maar daarnaast ook specifieke moeilijkheden die het voor trans personen lastiger maken, terwijl ze voorheen al een kwetsbare groep waren. Zeker voor trans personen die ook migrant, sekswerker, dakloos, arm of asielzoeker zijn is de impact van de pandemie groot. De pandemie heeft er immers voor gezorgd dat bestaande ongelijkheden worden vergroot.