Wat is fertiliteitspreservatie?

De meeste trans personen zijn niet langer vruchtbaar na langdurige hormonale behandeling en/of bepaalde chirurgische ingrepen. Sommige trans personen hebben wel een kinderwens hebben of verwachten om in de toekomst misschien een kinderwens te hebben. Voor velen is het belangrijk dat hun kind genetisch verwant is aan hen. Als dat laatste belangrijk is, dan is het aangeraden om eigen gameten (eicellen of zaadcellen) te laten invriezen. Dit heet fertiliteitspreservatie.

Wanneer aan fertiliteitspreservatie doen?

Het is aangewezen om aan fertiliteitspreservatie te doen alvorens te starten met een hormonale behandeling. Indien men al gestart is met de hormonale behandeling, dient deze tijdelijk onderbroken te worden (3 tot 6 maand). De afbouw gebeurt best geleidelijk aan onder supervisie van de endocrinoloog. De testosteron behandeling kan invloed hebben op de kwaliteit van de eicellen, maar het is nog onduidelijk wat de invloed dan is. Uiteraard is het ook belangrijk dat men aan fertiliteitspreservatie doet voor bepaalde chirurgische ingrepen werden uitgevoerd. Meer bepaald gaat het dan over de verwijdering van de baarmoeder en eierstokken of verwijdering van de teelballen.

Om een kind te verwekken zijn zowel eicellen, zaadcellen als een baarmoeder nodig. Zowel trans personen als hun (toekomstige) partner(s) kunnen al dan niet over eicellen, zaadcellen en/of een baarmoeder beschikken. Afhankelijk van de eigen lichaamssamenstelling en die van de partner(s) alsook eventuele gezette medische stappen zijn er verschillende mogelijkheden op het vlak van fertiliteitsbehandeling. De mogelijkheid om als als trans persoon zonder baarmoeder zelf zwanger te worden is op dit moment onbestaand. 

Vruchtbaarheid en het verlies van vruchtbaarheid kan een belangrijk thema zijn. Mensen hebben er veel vragen over en het roept soms heel wat gevoelens op. Deze kunnen zeker besproken worden met een hulpverlener, want het is belangrijk dat men zich goed informeert. Vlaams onderzoek bij trans vrouwen en non-binaire personen toont aan dat 8.6% niet op de hoogte was van de mogelijkheid tot invriezen van eigen gameten1Externe link  . 

Eicelpreservatie

Trans mannen of non-binaire personen kunnen eicellen laten invriezen. Om een eicelpunctie (verzamelen van eicellen) te kunnen doen is er wel hormonale stimulatie met vrouwelijke hormonen gedurende een tweetal weken nodig. Dit zodat meerdere eicellen kunnen rijpen. Een eicelpunctie wordt bij voorkeur uitgevoerd vanaf 18 jaar, maar kan in overleg ook eventueel vroeger. De opvolging van deze hormonale stimulatie gebeurt via meerdere vaginale echografieën. De eigenlijke eicelpunctie gebeurt langs vaginale weg onder PCB/sedatie. Een eicelpreservatie kan omwille van de hierboven beschreven werkwijze voor heel wat personen psychologisch en emotioneel gezien een heftig traject zijn.

Zijn er obstakels?

Het aantal trans personen dat gebruik maakt van fertiliteitspreservatie is volgens onderzoek nog zeer gering. Volgende obstakels worden aangekaart: men wil geen hormonen nemen die de follikelontwikkeling stimuleren en men wil de opstart van puberteitsremmers of genderaffirmerende hormonen niet uitstellen of tijdelijk moeten stopzetten. De kostprijs en de lage kans op een succesvolle bevruchting zijn ook drempels1 . Het is belangrijk om als trans persoon voldoende informatie in te winnen over fertiliteitspreservatie, zodat een goed geïnformeerde beslissing kan genomen worden.

Indien de preservatie niet gebeurt vòòr de verwijdering van de eierstokken of vòòr de opstart van hormonale therapie kan spijt of een tijdelijke onderbreking van de genderaffirmerende hormonen (in het kader van de preservatie) leiden tot irritatie, emotionele instabiliteit en toegenomen lichaamsdysforie2 .

Waar kan men hiervoor terecht?

Uit een Vlaams onderzoek3  en na navraag bleek dat de fertiliteitscentra van het UZ Gent, Ziekenhuis Oost-Limburg (ZOL), UMC Sint-Pieter Brussel en UZ Brussel het meest toegankelijk zijn voor trans personen. Artsen in deze centra hebben reeds ervaring met het begeleiden van een fertiliteitsbehandeling bij trans personen.

Andere medische experts of ethische comités van fertiliteitsklinieken hebben hier nog geen beleid rond of hebben kritiek op de ethische aspecten van de mogelijkheid tot het krijgen van kinderen als trans persoon (vaak na een genderaffirmerende behandeling), waarbij men enige terughoudendheid heeft omdat men niet weet wat de impact is van het hebben van een trans ouder op het welzijn van het kind. Tot op heden is hier weinig onderzoek naar, maar de bestaande studies vinden géén bewijs dat het hebben van een trans ouder een negatieve invloed zou hebben op de ontwikkeling van het kind4 .

Gezinnen die zich aanmelden voor een fertiliteitsbehandeling, waarvan iemand trans is, worden op dezelfde manier behandeld als bijvoorbeeld cisgender lesbische koppels, alleenstaanden, draagouders, enzovoort. Met name via psychologische screening, multidisciplinaire beoordeling en indien nodig, advies van het ethisch comité. 

Meer informatie kan rechtstreeks bij de fertiliteitsdiensten opgevraagd worden:

Kostprijs 

Voor het invriezen van eicellen moet 950 à 1100 euro in rekening gebracht worden voor de medicatie die nodig is voor de eicelstimulatie. De echografieën en de eicel pick-ups worden deels terugbetaald. Reken op een eigen bijdrage (remgeld) van 150 à 180 euro. Het invriezen en bewaren van eicellen of ovarieel weefsel wordt momenteel niet terugbetaald. Eicellen of ovarieel weefsel laten invriezen kost ongeveer 150 euro. De kost voor het bewaren van de eicellen of het weefsel na het eerste jaar is ongeveer 50 euro per invriezingsjaar. 

De meest recente prijzen vraagt men best even op bij de fertiliteitsafdeling. Weet dat men kan vragen de procedure twee of drie keer te doorlopen, wat de kostprijs kan verdubbelen of verdriedubbelen.

 

Laatst nagekeken op: .